Odpowiedź na interpelację nr 6112

Informacje pochodzą ze stron sejmowych.    http://www.sejm.gov.pl

w sprawie wprowadzenia zmian systemowych w prawie podatkowym celem ograniczenia handlu kradzionymi częściami

Odpowiadając na interpelację Pana Posła Waldy Dzikowskiego z dnia 9 stycznia 2004 r., SPS-0202-6112/04, w sprawie wprowadzenia zmian systemowych w prawie podatkowym celem ograniczenia handlu kradzionymi częściami samochodowymi, uprzejmie wyjaśniam.

Niewątpliwie poruszona przez Pana kwestia stanowi trudny i złożony problem, a zwalczanie nieuczciwego procederu handlowania częściami samochodowymi pochodzącymi z kradzieży i walka z tym rodzajem przestępczości jest wyzwaniem dla tych, którym nie jest obojętne istnienie wszelkich patologii życia społecznego w naszym kraju.

Dziękując Panu Posłowi za zgłoszone propozycje dokonania zmian systemowych w prawie podatkowym w omawianym zakresie, pragnę jednocześnie poinformować, że Ministerstwo Finansów wraz z Komendą Główną Policji, MSWiA, Ministerstwem Sprawiedliwości, Ministerstwem Infrastruktury, Ministerstwem Ochrony Środowiska, Polskim Związkiem Motorowym, Polską Izbą Motoryzacyjną, Polską Izbą Ubezpieczeń i Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym uczestniczyło w pracach nad rządowym programem zapobiegania i zwalczania przestępczości samochodowej.

Powołany w celu realizacji tego programu zespół ds. produkcji, obrotu i złomowania samochodów i części samochodowych, którego członkami byli również przedstawiciele Ministerstwa Finansów, zarekomendował zmianę w przepisach podatkowych polegającą na wyłączeniu z dniem 1 stycznia 2003 r. możliwości korzystania z karty podatkowej przez przedsiębiorców prowadzących obrót używanymi i nowymi częściami samochodowymi. W stanie prawnym obowiązującym do końca 2002 r. podatnicy prowadzący obrót częściami samochodowymi mogli korzystać z opodatkowania w formie karty podatkowej, jeżeli usługi te świadczyli w zakresie obnośnego i obwoźnego handlu detalicznego. W związku jednak z rozszerzeniem - na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 141, poz. 1183) - możliwości stosowania karty podatkowej na wszelkiego rodzaju usługi w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi, mając na uwadze ograniczenie przestępczości w poruszanej przez Pana Posła w piśmie sprawie - mocą powołanej ustawy - handel częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych wyłączony jest z opodatkowania kartą podatkową, która to forma nie przewiduje obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.

W konsekwencji wprowadzonej zmiany podatnicy uzyskujący przychody z tytułu wykonywania tego rodzaju działalności zobowiązani są do ewidencjonowania tych przychodów, co w znacznym stopniu - poprzez możliwość dokonania kontroli - sprzyja walce z problemem poruszonym przez Pana Posła.

Obowiązek ten dotyczy zarówno podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych według obowiązującej skali podatkowej, bądź jednolitej stawki 19%, jak i opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, o którym mowa w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.). Podatnicy ci prowadzą odpowiednio: podatkowe księgi przychodów i rozchodów na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 oraz Nr 224, poz. 2226), księgi rachunkowe zgodnie przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r., Nr 76, poz. 694 z późn. zm.) lub ewidencje przychodów, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (Dz. U. Nr 219, poz. 1836).

Ponadto, stosownie do art. 15 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...), podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mają obowiązek przechowywać dowody, na podstawie których są dokonywane wpisy do ewidencji przychodów, oraz posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów. Niewątpliwie rozwiązanie to stanowi jeden z elementów znacznie utrudniających proceder handlu skradzionymi częściami samochodowymi.

Chciałabym zwrócić też uwagę Pana Posła na okoliczność, że w znowelizowanych od dnia 1 stycznia 2003 r. przepisach ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przewiduje się bardzo wysokie sankcje dla podatników, którzy nie prowadzą ewidencji przychodów lub też prowadzą je niezgodnie z warunkami wymaganymi do uznania ich za dowód w postępowaniu podatkowym. Zgodnie z art. 17 ust. 1 i 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym organ podatkowy w takich sytuacjach określa wartość niezaewidencjonowanego przychodu, w tym również w drodze oszacowania, i określa od tej kwoty ryczałt stanowiący pięciokrotność stawek, które byłyby zastosowane do przychodu w przypadku jego zaewidencjonowania, przy czym ryczałt ten nie może być wyższy niż 75% niezaewidencjonowanego przychodu.

Niezależnie od powyższego pragnę poinformować, że zgłoszona przez Pana Posła propozycja wyłączenia z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podatników osiągających przychody z tytułu handlu używanymi częściami do pojazdów mechanicznych zostanie rozważona w trakcie prac nad nowelizacją ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Ustosunkowując się natomiast do propozycji rozszerzenia katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów o wydatki związane z zakupem części do pojazdów mechanicznych od podmiotów nieistniejących, pragnę zauważyć, iż zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Oznacza to, że aby wydatek mógł zostać uznany za koszt uzyskania przychodu, powinien spełniać łącznie następujące warunki: pozostawać w związku przyczynowym ze źródłem przychodu i zostać faktycznie poniesiony.

Pragnę podkreślić, że ciężar wykazania związku przyczynowego poniesionego wydatku ze źródłem przychodu, jego rzeczywistego poniesienia i prawidłowego udokumentowania spoczywa na podatniku, a nie na organie podatkowym. Tylko bowiem w takim przypadku wydatek z tytułu zakupu części samochodowych podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Natomiast organ podatkowy w trakcie kontroli bada, czy spełnione zostały wszystkie przesłanki warunkujące uznanie wydatku z tego tytułu za koszt uzyskania przychodu.

Uwzględnienie zgłoszonego przez Pana Posła postulatu dotyczącego rozszerzenia katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów o wydatki związane z zakupem części do pojazdów mechanicznych od podmiotów nieistniejących automatycznie spowodowałoby potraktowanie w identyczny sposób zarówno podatników dokonujących transakcji w dobrej wierze, jak i tych, którzy działają z zamiarem obejścia przepisów prawa. W aktualnym stanie prawnym natomiast organy podatkowe mają możliwość - w drodze postępowania kontrolnego - weryfikacji kosztów uzyskania przychodów pod kątem ich faktycznego poniesienia. Jeżeli zatem podatnik uwzględni w kosztach uzyskania przychodów wydatek związany z zakupem części do pojazdów mechanicznych, organ podatkowy w postępowaniu kontrolnym może sprawdzić, czy wydatek ten został faktycznie poniesiony oraz czy kontrahent jest legalnie działającym podmiotem gospodarczym.

Pragnę również zauważyć, że obowiązek i sposób dokumentowania sprzedaży towarów przez podatników dokonujących tej sprzedaży regulują przepisy ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.) oraz przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268 z późn. zm.). Zgodnie z art. 32 ust. 1 ww. ustawy podatnicy podatku od towarów i usług, o których mowa w art. 5, obowiązani są wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż towarów, z tym że podatnicy świadczący usługi (w tym również w zakresie handlu) na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej zobowiązani są do wystawienia faktury na żądanie tych osób. Informacje zaś, które co najmniej powinna zawierać taka faktura, określają przepisy ww. rozporządzenia Ministra Finansów. Informacjami tymi, które powinna zawierać faktura, są dane określające strony uczestniczące w transakcji sprzedaży, a mianowicie: imiona i nazwiska lub nazwy bądź nazwy skrócone sprzedawcy i nabywcy oraz ich adresy, numery identyfikacji podatkowej albo numery tymczasowe sprzedawcy i nabywcy. W przypadku tylko sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej nie ma obowiązku wykazywania w fakturze numerów identyfikacji podatkowej. Zatem jest to dokument, który w sposób bezpośredni identyfikuje sprzedawcę i nabywcę. Zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. faktura powinna zawierać także nazwę towaru, który jest przedmiotem sprzedaży.

Odpowiednio dotyczy to rachunków wystawianych przez podatników nieobowiązanych do wystawiania faktur § 45 pkt 5 ww. rozporządzenia Ministra Finansów).

Ponadto wskazuję, że zgodnie z art. 29 ust. 1 ww. ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r., podatnicy podatku od towarów i usług dokonujący sprzedaży towarów i świadczący usługi, w tym również w zakresie handlu na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w formie indywidualnych gospodarstw rolnych, są obowiązani do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Jeżeli podatnik prowadzi działalność w różnych miejscach, ma obowiązek zainstalowania kas rejestrujących w każdym miejscu sprzedaży.

Obowiązkiem ewidencjonowania obrotu z tytułu sprzedaży towarów oraz świadczenia usług w zakresie handlu, przy zastosowaniu kas rejestrujących, objęci są podatnicy podatku od towarów i usług dokonujący tych czynności na rzecz osób, o których mowa w art. 29 ust. 1 ww. ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. Natomiast zwolnienia od tego obowiązku określane są przez Ministra Finansów w drodze rozporządzenia wydawanego na podstawie delegacji zawartej w art. 29 ust. 3 ww. ustawy z dnia 8 stycznia 1993r. Należy przy tym wskazać, iż zwolnienia te nie mają charakteru bezterminowego, lecz określane są na czas określony, a ponadto dotyczą tylko niektórych grup podatników oraz niektórych czynności. Zakres tego zwolnienia jest systematycznie ograniczany poprzez obniżanie kwoty obrotów uprawniających do zwolnienia z powyższego obowiązku oraz zawężanie zakresu czynności, przy wykonywaniu których podatnik zwolniony jest z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej.

Obecnie, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. Nr 234 poz. 1971 z późn. zm.), zwolnieni z tego obowiązku są podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym z tytułu prowadzenia działalności w zakresie handlu na rzecz wyżej wymienionych osób fizycznych nie przekroczyli kwoty obrotów w wysokości 40.000 zł. Powyższe rozporządzenie Ministra Finansów ma charakter czasowy i obowiązuje do dnia 31 grudnia 2004 r.

Podkreślić również należy, iż usługi w zakresie handlu częściami samochodowymi nie były i nie są objęte przedmiotowym zakresem usług zwolnionych z powyższego obowiązku, określanych rozporządzeniami wydawanymi przez Ministra Finansów na podstawie art. 29 ust. 3 ww. ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. Jednocześnie informuję, iż postulaty dotyczące objęcia obowiązkiem ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących bez względu na wysokość obrotów z tytułu sprzedaży części samochodowych będą rozpatrzone przy zmianie tego rozporządzenia.

Reasumując, należy stwierdzić, iż przepisy w zakresie podatku od towarów i usług zawierają regulacje, zgodnie z którymi sprzedaż towarów objęta jest obowiązkiem odpowiedniego udokumentowania i ewidencjonowania.

Stwierdzenie przez właściwe organy nieprzestrzegania przez podatników powyższych przepisów w zakresie podatku od towarów i usług powoduje zastosowanie wobec tych podatników sankcji określonych w przepisach prawa.

Podsekretarz stanu

Elżbieta Mucha

Warszawa, dnia 19 lutego 2004 r.