Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia ministra -

na interpelację nr 8762

w sprawie kontrowersyjnych przepisów zawartych w ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji

   Odpowiadając na pismo z dnia 25 lipca 2007 r. (znak: SPS-023-8762/07) dotyczące interpelacji Pana posła Huberta Costy w sprawie przepisów ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 i Nr 175, poz. 1458), udzielam poniższych wyjaśnień.

   Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji nie jest nowelizacją, a nową ustawą, natomiast przed jej przyjęciem sprawy objęte jej zakresem przedmiotowym generalnie nie były regulowane ustawowo. Ponadto ustawa ta została przyjęta na podstawie poselskiego projektu ustawy, a nie rządowego. Rządowy projekt ustawy został przez Sejm RP odrzucony.

   Podstawowym celem ww. ustawy jest zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska postępowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji. Ustawą tą zostały transponowane do polskiego prawa przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.Urz. WE L 269 z 21.10.2000, str. 34, z późn. zm.).

   Należy podkreślić, że ww. dyrektywa nie uchyliła generalnej zasady ˝zanieczyszczający płaci˝ wyrażonej w art. 174 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską, ale jedynie ją zmodyfikowała. W przypadku pojazdów wycofanych z eksploatacji przez zanieczyszczającego należałoby rozumieć zarówno wprowadzającego pojazd do obrotu, jak i ostatniego posiadacza pojazdu, który decyduje o uznaniu go za odpad.

   Determinantą w tej kwestii będzie kompletność pojazdu wycofanego z eksploatacji oraz fakt obecności w pojeździe odpadów niebędących jego elementami przynależnymi.

   Według tej zasady, zgodnie z art. 23 oraz 33 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, przedsiębiorcy prowadzący stacje demontażu lub punkty zbierania pojazdów są obowiązani przyjąć zarejestrowany na terytorium kraju pojazd bez pobierania opłat od ostatniego posiadacza pod warunkiem, że pojazd ten jest kompletny oraz pozbawiony innych odpadów. Innymi słowy spełnienie powyższego warunku gwarantuje demontaż pojazdu bez dodatkowych kosztów po stronie ostatniego posiadacza.

   Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) pojazdy wycofane z eksploatacji zostały sklasyfikowane pod kodem 16 01 04* i stanowią odpady niebezpieczne, które wymagają odpowiedniego traktowania. W przypadku braku przepisu wprowadzonego art. 23 ust. 3 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, stanowiącego o tym, że przedsiębiorca prowadzący stację demontażu może pobrać opłatę w przypadku, gdy pojazd wycofany z eksploatacji jest niekompletny, ci przedsiębiorcy zmuszeni byliby do przyjmowania pojazdów pozbawionych wszelkich materiałów mających wartość rynkową, ale zawierających w znacznej ilości odpady, za których unieszkodliwianie należy zapłacić. Przedsiębiorcy ci zmuszeni byliby do ponoszenia kosztów i jednocześnie częściowo zostaliby pozbawieni źródła dochodów, co mogłoby niekorzystnie wpłynąć na funkcjonowanie systemu.

   Dodatkowo należy zauważyć, że zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) generalnie podstawą wyrejestrowania pojazdu przez właściwy organ jest przekazanie pojazdu do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów, potwierdzone zaświadczeniem o demontażu pojazdu albo równoważnym dokumentem wydanym w innym państwie. Z założenia regulacja ta ma zapewnić, że wszystkie pojazdy wycofane z eksploatacji zostaną poddane przetwarzaniu w sposób zgodny ze stosownymi przepisami w dziedzinie ochrony środowiska, co w założeniu ma zapobiec niekontrolowanemu usuwaniu pojazdów czy też ich poszczególnych części.

   Odnosząc się bezpośrednio do pytania Pana posła dotyczącego naruszenia prawa własności, należy wskazać, że zgodnie z art. 3 pkt 6 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji przez pojazd wycofany z eksploatacji rozumie się pojazd stanowiący odpad w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.), a więc każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany. W związku z powyższym należy uznać, że to właściciel pojazdu decyduje, kiedy dany pojazd staje się odpadem, zatem prawo własności nie zostaje naruszone.

   Jednocześnie w myśl art. 5 ust. 4 dyrektywy 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji państwa członkowskie mogą postanowić, że przekazanie pojazdu wycofanego z eksploatacji do demontażu nie jest całkowicie wolne od opłat, jeżeli dostarczone pojazdy nie zawierają istotnych części pojazdu, w szczególności silnika i nadwozia.

   Zgodnie z art. 23 oraz 33 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji w przypadku, gdy pojazd jest niekompletny, prowadzący stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów mogą pobrać opłatę w wysokości nieprzekraczającej 10 zł za kilogram brakującej masy pojazdu. Nie jest to równoznaczne ze stwierdzeniem, że opłata taka musi zostać pobrana. Należy wskazać, że powyższy przepis został ustanowiony w celu ochrony właściciela pojazdu wycofanego z eksploatacji, gdyż ustanawia cenę maksymalną, jakiej można żądać od właściciela pojazdu wycofanego z eksploatacji za pozbycie się tego pojazdu. Brak tego przepisu uprawniałby stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów do pobrania ceny według własnego uznania przy wzięciu pod uwagę jedynie rynkowej wartości pojazdu wycofanego z eksploatacji.

   Należy również przypomnieć, że przedsiębiorcy prowadzący stacje demontażu zostali obowiązani osiągać poziom odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji w wysokości odpowiednio 85% i 80% masy pojazdów przyjętych do danej stacji demontażu, a od 1 stycznia 2015 r. w wysokości odpowiednio 95% i 85% masy pojazdów przyjętych do danej stacji demontażu. Trzeba w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z art. 3 pkt 2 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji przez masę pojazdu rozumie się masę własną w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym (czyli masę pojazdu z jego normalnym wyposażeniem, paliwem, olejami, smarami i cieczami w ilościach nominalnych, bez kierującego) pomniejszoną o masę paliwa w ilości nominalnej. Z tego też względu brak pewnych elementów w pojeździe ma bezpośredni wpływ na możliwość osiągnięcia przez stacje demontażu wymaganych poziomów odzysku i recyklingu, tym bardziej że wymontowywane są przedmioty wyposażenia i części nadające się do ponownego użycia, a więc takie, które przedsiębiorca prowadzący stację demontażu mógłby zaliczyć do poziomów odzysku i recyklingu.

   Podsekretarz stanu

   Andrzej Szweda-Lewandowski

   Warszawa, dnia 13 sierpnia 2007 r.